چیا عەباس
دوای کارەساتی (16)ی ئۆکتۆبەر کارتەکان رۆشنتر و وردتر بەرچاو دەکەون.
بۆ رۆشنایی بەرچاوی کورد پانۆرامای روداوەکانی پێش و دوای کارەساتەکە، کە زۆربەیانم لە سەرچاوە بیانیەکانەوە وەرگرتوە، لێرەدا دەخەمەڕو.
هێشتا مێژو تەواوی قسەی خۆی لەسەر ئەم کارەساتە نەکردوە، بێگومان زۆر شتی تریش بەشاردراوی ماونەتەوە، با ئەمەیان بۆ ئایندە بەجێبهێڵین.
عێراق
لە گەڵ دەستپێکردن هەڵمەتی ریفراندۆم حکومەتەکەی عەبادی دەستی بە هەڵمەتێکی بەرفراوان کرد بۆ کۆکردنەوەی دژایەتیەکی دەستەجەمعی ناوچەیی و نێودەوڵەتی دژ بە ریفراندۆم.
جێبەجێ نەکردنی مادەی ١٤٠ لە دەستوری هەمیشەیی عێراق بێ ئومێدیەکی زۆری لای سەرکردایەتی کورد دروست کردبو کە داوای مافی کوردیان لە ناوچە جێ ناکۆکەکان دەکرد. دوای شکست و هەڵهاتنی هێزە عێراقیەکان لە ٢٠١٤ بەرامبەر بەداعش کورد ئەو ناوچانەیان بە خوێن رزگار کرد و بۆ ماوی سێ ساڵ پاراستیانن. بەلای سەرکردایەتی سیاسی کوردەوە ئەو واقیعە قابیلی گۆرانکاری نەبو چونکە ئەو ناوچانە بەشێکن لە کوردستان.
حکومەتی بەغدا دەمێک بو بریاری دابو ئەو هەنگاوە یەکلایانەی کورد پوچەڵ بکاتەوە و کاتێک دەرفەتی بۆ برەخسێت کۆنترۆڵی ئەو ناوچانە بکاتەوە.
کاتێک هێزەکانی عێراق سەرکەوتنێکی بەپەلەیان بەسەر داعش لە حەویجە بەدەستهێنا عەبادی بەفرسەتی زانی پلانە کۆنەکەی جێبەجێ بکات.
لە گەڵ ناڕەزایی ئیقلیمی و نێودوەڵەتی بەرامبەر گشتپرسی، عەبادی دەرکی بەوە کرد کە شتەکان بەدڵ و خواستی ئەون، بۆیە بەپشتگیری ئێران و تورکیا و گڵۆپی سەوزی ئەمەریکا توانی بەشێکی ئامانجەکانی بپێکێت. دەسکەوتە بەپەلەکانی هێزەکانی عێراق وای لە عەبادی کرد هێزەکانی عێراق، حەشدی شەعبی، یەکەکانی دژە تێرۆر کە لەلایەن ئەمریکاوە مەشقیان پێکراوە و لیوای نۆی مودەرەع بچنە ناو شاری کەرکوک، بەوەش نەوەستان پەلاماری چەند ناوچەیەکی دابرێنراوی تریان دا.
تاوانەکانی حەشدی شەعبی لە توزخورماتو و چەند ناوچەیەکی تر سەلماندیان نیەتی هێرشکەران سڕینەوەی بونی نەتەوەیی کوردە لەو ناوچانە و هاشوهوشیان دەربارەی جێبەجێکردنی دەستور پاساوێکی پوچەڵە بۆ چەواشەکردنی خەڵکی و رای گشتی و دنیای دەرەوە.
لە بەرەبەیانی (16) ئۆکتۆبەر هێزەکانی عێراق بەرەو کەرکوک کشان، بە وتەی حەیدەر عەبادی بە ئامانجی کۆنترۆڵکردنەوەی کیڵگە نەوتیەکان و بنکەی ئاسمانی و فرۆکەخانە و چەند دامەزراوەیەکی فیدراڵی کە لە حوزەیرانی (2014) کاتێک سوپای عێراق بەرامبەر بە داعش تێكشکا و هەڵهاتن لە دەستیانیان داوە.
هێزە کوردیەکان بەرگریەکی بچوکیان کرد، چونکە پێشوەخت رێکەوتنێک لە نێوان عەبادی و تاقمێکی ناو یەکێتی سازکرابو. هێزەکانی یەکێتی کشانەوە و ئەوانەی پارتیش بێ تەقە بەجێیان هێشت. لە ئاکامدا هێزەکانی حکومەتی بەغدا نەک تەنها کۆنتڕۆڵی کێڵگەکانی نەوتیان کرد بەڵكو شاری کەرکوکیش کە بۆ کورد بەهاو و سیمبۆڵێکی مێژویی هەیە.
بەپێی هەواڵێک لە سایتی مۆنیتەر چەند ئەندامێکی یەکێتی، ئەوانەی پێیان دەوترێت “دۆستەکانی کەرکوک” بەنهێنی رێکەوتنیان لە گەڵ عێراق کردوە.
بەقسەی بەرپرسێکی باڵای یەکێتی خاڵەکانی رێککەوتنەکە بریتی بون لە ئیدارەی هاوبەشی کەرکوک، مانەوەی (700) پێشمەرگە لە گەڵ پۆلیس و هێزە کوردیەکانی ئاسایش، لە بەرامبەردا دەبێت کێڵگەکانی نەوت، بنکە سەربازیەکان و فڕۆکەخانەی سەربازی رادەستی حکومەتی فیدراڵ بکەن. بەرپرسێکی بەئاگای عێراقی ئەو خاڵانەی پشتراست کردەوە، بەڵام وتی مانەوەی هێزی پێشمەرگە لە کەرکوک لە رێککەوتنەکەدا نیە. هەروەها وتیشی گروپی دانوستان داوایان کردبو موچەی گروپێک پێشمەرگە بدرێت و فڕۆکەخانەی سلێمانی بکرێتەوە، بەڵام بەغدا ئەمانەی رەتکردۆتەوە.
بەوتەی ئەو بەرپرسەی یەکێتی رێکەوتنەکە پێویست بو بۆ رێگرتن لە خوێنرشتن و فشاری ئابوری کە چۆکی بە کوردستان دادەنا، بەتایبەت هەرێم لە ئێستادا بەدەست قەیرانی موچەوە دەناڵێنێت.
هەرچەندە لە کاتی هاتنی هێزەکانی عێراق بۆ ناو کەرکوک چەند شەرێک رویدا بەڵام فەرمان بۆ پێشمەرگە دەرچوبو پێرەوی رێکەوتنەکە بکەن.
لە سەرەتادا عێراق رایگەیاند کە بۆ سنورەکانی (2014) دەگەرێنەوە، سەرکردەکانی میلیشیاکانی عێراق خوازیارن بۆ سنورەکانی (2003) بگەڕێنەوە.
بەفەرمی ژمارەی هێزەکان پێشمەرگە (٢٤٠٠٠٠) ، حەشدی شەعبی (١٤٠٠٠٠) و سوپای عێراق (٢٧٠٠٠٠) ، لە کاتێکدا کۆی گشتی ئەوانەی لە سوریا لە شەڕدان (٣٠٠٠٠٠) تێپەڕ ناکات.
ئەگەرچی پاساوی سەرەکی عەبادی بۆ ئەم نیەت و هێرشانەی ئەنجامدانی گشتپرسی بو لە سەرجەم باشوری کوردستان، بەڵام لە ئەرزی واقیعدا ململانێی توندی نێوان پارتی و گروپێکی ناو یەکێتی کارئاسانی زۆری بۆ عەبادی کرد. هاوکات لە گەڵ داگیرکردنی کەرکوک هێزەکانی پارتی لە شەنگال کشانەوە و هێزەکانی یەکێتیش لە خانەقین وەک بەشێک لە رێکەوتنەکەی لە گەڵ عەبادی.
گەلێک زەمینەی مێژویی و بەرژەوەندی هەنوکەیی لە قازانجی عەبادی بون، هاوکات پەرتەوەزایی و ناکۆکیەکانی نێوماڵی کوردیش هاندەری گرنگ بون کە عەبادی پێداگری لە ئەجێنداکەی بکات و بەشێکی بەخشکەیی جێبەجێ بکات.
تێکەڵاوبونی بەرژەوەندی و ئەجێندە زۆرەکانی ناوچەکەو دنیا ئەختەبوتێکی سیاسی و سەربازی و ئابوریان دروستکردوە کە بەبەرژەوەندی کورد لە باشور نەشکانەوە. پێگەی کورد لەو جەنجاڵەدا لەرزۆک و بێ پشتی باوەرپێکراو بو.
هاوکات لە گەڵ تێکشکاندنی داعش، پرسی گشتپرسی بۆ سەربەخۆیی کوردستان عێراق و ناوچەکەی روبەروی گۆڕانکاری بنەڕەتی لە هاوسەنگی هێز کردەوە، گۆرانکاریەک کە بەبۆچونی زۆربەی چاودێران ئاکامی مەترسیداری لێ چاوەروان دەکرێت کە کاریگەری زۆریشیان لەسەر ئەوروپا و خۆرهەڵاتی ناوەراست دەبێت.
تێکشکاندنی داعش سەرکەوتنێکی سیاسی و سەربازی بو بۆ بەغدا، بەواتایەکی تر بۆ بەرەی شیعەی دەسەڵاتدار، تایبەتیش بۆ حەشدی شەعبی و میلیشیاکانی تر. هەر دو بەرەی شیعەی فەرمانراو و میلیشیاکان پشتئەستورن بە ئێران، بۆیە بە هەڵسەنگاندنی چاودێران سەرکەوتنەکە لە مەقامی یەکەمدا بۆ ئێرانە.
ئەمەریکا و (16)ی ئۆکتۆبەر
وتەبێژی پێنتاگۆن رایگەیاند کە گرتنی کەرکوک “کارێک بو تەنسیقی بۆ کراوە و پەلامار نەبوە”و روبەروبونەوەکانی پێشمەرگەی بە “رودای دابڕاو” وەسف کرد. دۆناڵد ترامپ وتی: “ئێمە پێمان خۆش نیە کە روبەروی یەکتر بونەتەوە، بەڵام ئێمە بێ لایەن دەبین”. باڵێۆزی ئەمەریکا لە عێراق وتی: “ئێمە پشتگیری بەدەست هێنانەوەی ئاشتیانەی سیادەی دەسەڵاتی فیدراڵی بەپێی دەستوری عێراق لە هەمو ناوچيە جێناکۆکەکان دەکەین”.
سیناتۆر جۆن مەککەین لە راگەیاندراوێکی نوسراودا دەڵێت: ” زۆر مایەی خەمی منە کە راپۆرتانەی راگەیاندن دەڵێن هێزەکانی ئێران و هێزەکانی سەر بە ئێران بەشێکن لە روداوەکە….”.
بەپێێ لێدوانی David Philips کارمەندی پێشوی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا کە شەوی یەکشەممە قسەی لە گەڵ نجم الدین کەریم پارێزگاری هەڵهاتوی کەرکوک کردوە. بە هەڵسەنگانی ئەم زاتە، کە ئێستا بەرێوەبەری پرۆگرامی زانکۆی کۆڵۆمبیایە بۆ ئاشتی و ماف، حەشدی شەعبی دەسکەلایەکی ئێرانە و هەڵمەتەکە ئۆپەراسیۆنێکی ئێرانی بو دژ بە کوردستان. هەروەها رایگەیاند کە برێت مەکگۆرگ لە کۆتایی هەفتە لە بەغدا بو بۆ قسەکردن لە گەڵ عەبادی، وتیشی: ” حەز دەکەم بزانم باسی چیان کردوە، لە ساتە هەستیارەکاندا مێژوی درێژی پەیوەندی ئەمریکا لە گەڵ کورد هیچ مانایەکی نامێنێت”.
عەبادی ماوەیەکە هەوڵ دەدات توندرەوەکانی سەر بە ئێران پەراوێز بکات و ئەمەش رونکردنەوەیەکی لۆژیکیە کە ئەمریکا چالاکانە رێگری نەکرد لەوەی حکومەتەکەی عەبادی کۆنترۆڵی کەرکوک و ناوچەکانی تر بکاتەوە.
بەهێزبونی بەرچاوی بەرەی شیعە لە عێراق و پەراویزکردنی سوننە و تێکشکاندنی داعش لە دوا مەتافدا رۆڵی ئەمریکا لە ناوچەکە بەهێز ناکات و ریگرێکی بەهێزیشە بۆ خواستی کوردیش بۆ سەربەخۆیی.
رۆژنامەگەر SETH J. FRANTZMAN لە ٢ نۆڤەمبەر نوسینێکی بەناونیشانی
چۆن ئەمریکا رێگەی بۆ پەلاماری توندرەوانەی
عێراق بۆ سەر کوردستان خۆش کرد
لە رۆژنامەی The Jerusalem Post بڵاوکردۆتەوە.
ئەم نوسینە تیشک دەخاتە سەر رۆڵی ئەمەریکا بەدرێژایی ماوەی قەیرانەکە.
لە (5)ی ئۆکتۆبەر کۆڵۆنێل Ryan Dillon تویتەرێکی نارد دەڵێت هێزەکانی عێراق حەویجەیان ئازاد کرد، دوا مۆڵگەی داعش لە باکوری عێراق. وا چاوەڕوان دەکرا سوپای عێراق بەرەو ئەنبار بڕوات بۆ شەڕکردنی داعش.
لە جیاتی ئەوە (10) رۆژ وەستان و پەلاماری کەرکوکیان دا و دەستیان بە هەڵمەتێکی گشتگیری توند بەرامبەر بە هەرێمی کوردستان کرد.
پێدەچێت ئەم هەنگاوەی عەبادی خەتمی رەزامەندی ئەمەریکا و هاندانی ئێرانی هەبوبێت، هەر دو وڵات هاوپەیمانی گرنگی عێراقن.
ئەمە چۆن رویدا؟
خاڵی وەرچەرخاندن لە پەیوەندیەکانی ئەمەریکا و هەرێمی کوردستان سەردانەکەی بریت مەکگورک بو بۆ هەولێر لە (14)ی سێپتەمبەر. لە لێدوانیدا بۆ رۆژنامەگەران وتی: “مایەی شانازی بو بۆ ئێمە لە گەڵ هەموتان کاربکەین و لە گەڵ پێشمەرگە قارەمانەکان لە شەڕی دژ بە داعش”.، لە درێژەی قسەکانیدا وتی: “خوازیارین هاریکاری مێژویی نێوان پێشمەرگە و هێزەکانی عێراق بەردەوام بێت”.
مەکگورک باسی ئەوەی کرد بەبەشداری نوێنەری تایبەتی نەتەوە یەکگرتوەکان و باڵیۆزی بەریتانیا و باڵیۆزی ئەمریکا لە عێراق لە گەڵ مسعود بارزانی کۆبونەتەوە، جەختیشی کردەوە لەوەی کە ریفراندۆم ” لە ساتەوەختێکی خراپ و بە راوێژی خراپ” ئەنجام دەدرێت، نەک تەنها ئەمەریکا پشتگیری ناکات، بەڵکو “ئەوە هەڵوێستی سەرجەم هاوپەیمانی نێودەوڵەتیشە”.
سەرکردایەتی کورد لە هەڕەشەی شاردراوە لەو پەیامەدا تێنەگەیشت. رۆژی دواتر کۆشکی سپی لێدوانێکی بڵاوکردەوە تێیدا داوا لە کورد دەکات ریفراندۆمی (25)ی سێپتەمبەر ئەنجان نەدەن. بۆ هەولێر درەنگ بو واز لە پرۆسەکە بهێنن.
لە (25)ی سێپتەمبەر مەکگورک رایگەیاند کە هەماهەنگی نێوان هێزەکانی عێراق و پێشمەرگە لە قۆناغی دوەمی ئۆپەراسیۆنی حەویجە بەردەوامە، بەڵام لە ئەرزی واقیعدا رەوشەکە جیاواز بو.
لە (5)ی ئۆکتۆبەر یەکەکانی سوپای عێراق بە لیوای (9)ی مودەرەعەوە پاش پاککردنەوەی حەویجە تەنها (15) کیلۆمەتر لە کەرکوک دور بون، ئەمە باشترین فرسەت بو بۆ عێراق دەست بەسەر کەرکوکدا بگرێتەوە.
لە (٦-٩) ئۆکتۆبەر مەراسیمی بەخاکسپاردن و پرسەی جەلال تاڵەبانی، سەرۆک کۆماری پێشوی عێراق، بەڕێوەچو. عەبادی وەسفی تاڵەبانی بە “سیاسەتمەدارێکی خەمخۆری یەکڕیزی” کرد و مەکگورکیش تاڵەبانی بە “سەرکردەیەکی گرنگ” وەسف کرد، ئەمانە پەیامێکی بێدەنگ بو بۆ سەرکردایەتی کورد کە لە گەڵ مردنی تاڵەبانی شتەکان دەگۆڕێن.
لە (11)ی ئۆکتۆبەر زاڵمای خەلیل زاد، باڵیۆزی پێشوی ئەمەریکا لە عێراق، لە نامەیەکدا نوسیویەتی: “کۆماندۆی فەیلەقی قودس – ژەنەرال قاسم سلێمانی – لە عێراقە و پاڵ بە حەشدی شەعبیەوە دەنێ پەلاماری کەرکوک بدەن، دۆخەکە پێویستی بە کاری چالاکانەی ئەمریکایە بۆ رێگریگرتن لە سەرهەڵدانی کێشە”. باڵێۆزخانەی ئەمەریکا لە عێراق و وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا وەڵامیان نەدایەوە.
لە (12)ی ئۆکتۆبەر مەکگورک وێنەیەکی بڵاوکردەوە “هێزەکانی عێراق بە کۆمەڵ لە بەرەی حەویجەوە بەرەو رۆژئاوای ئەنبار دەڕۆن بۆ رزگارکردنی راوە، قایم و سنورەکانی عێراق لە گەڵ سوریا”.
ئەمە وەک ئاماژەیەکی بێدەنگانە بو کە سوپای عێراق دەروازەکانی کەرکوک جێدەهێڵن، لە راستیدا هەر هەمان رۆژ پەیوەندی بە سەرکردایەتی کوردەوە کرابو و داوایان لێکرابو شارەکە بەجێبهێڵن.
لە (12)ی ئۆکتۆبەر قوباد تاڵەبانی، جێگری سەرۆک وەزیرانی حکومەتی هەرێمی کوردستان، تویتێکی ناردوە، نوسیویەتی: “هێزە سەربازیەکانی عێراق بەرەو کەرکوک دەڕۆن، ئەمە نزاعێکی وێرانکەری لێدەکەوێتەوە. دەبێت ئەقڵانیەت باڵادەست بێت، کۆتایی بەپێشرەویەکە بهێنرێت و دەست بە دیالۆگ بکرێت”.
ژەنەراڵ Pat White، کۆماندۆی گشتی هێزە وشکانیەکانی هاوپەیمانان لە عێراق، تویتێکی ناردوە نوسیویەتی: “بەهیچ شێوەیەک نەسەلمێنراوە – zero proof – کە هیچ بەرپرسێکی باڵا لە حکومەتی عێراق نامەی هەڕەشەی بۆ کورد ناردبێت”.
سوپای عێراق بەو یەکانەشی ئەمەریکا مەشقی پێکردون سەرقاڵی ئامادەکردن بون بۆ پەلاماردانی کەرکوک، لە (14)ی ئۆکتۆبەر کاتیان بۆ حکومەتی هەرێم دیاری کرد هێزەکانی پێشمەرگە بکشێنێتەوە.
قاسمی سلێمانی و سەرکردەی حەشدی شەعبی هادی عامری چون بۆ کەرکوک بۆ سازدانی رێککەوتنێک.
بەدرێژایی قەیرانەکە، بەرپرسانی حکومەتی ئەمریکا بێدەنگ بون. لە هاوپەیمانانەوە تا وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا بریاری عێراقیان بۆ بەکارهێنانی ئەو هێزانەی ئەمریکا مەشقی پێکردون دژ بە پێشمەرگە باس نەکردوە تا ئەو ساتەی دەیان کوژران و سوپای عێراق لە ١٦ ئۆکتۆبەر لە کەرکوک بو.
ئەو رۆژەی هاوپەیمانان رونکردنەوەیەکیان دەرباری ” جموجۆڵی سەربازی نزیک کەرکوک” بڵاوکردەوە و ئیدیعایان کرد ” جموجوڵەکان – هەماهەنگکراو- بون” ئاماژەشیان دابو بەوەی هێزەکانی هاوپەیمان و راوێژکارەکان پشتگیری چالاکیەکانی حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان نزیک کەرکوک ناکەن”.
باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە بەغدا ” مەراقی زۆری خۆر دەرباری هەواڵەکانی توندوتیژی” دەربری و داوای لە هەمو لایەنەکان کرد راستەوخۆ کارە سەربازیەکان رابگرن و ئارامی بەرقەرا بکەنەوە.
کۆشکی سپی تویتی کرد: ” بەردەوام دەبین لە داواکاریمان بۆ دیالۆگ”. لە ١٧ ئۆکتۆبەر مەکگورک تویتێکی نارد، دەڵێت: ” ئێستا لە عێراق هەمو لایەنەکان هەوڵ دەدەن خۆیان لە پێکدادان دور راگرن”.
ئەمانە هەموی لە کاتێکدا کار لە کار ترازابو و کاری جدی دەکرا بۆ پلانی گەورەتری عەبادی بۆ گرتنی ناوچە جێناکۆکەکانی تر و تەنانەت مەرزی فیشخابوری سەر بە حکومەتی هەرێم.
وێنەی هەمو روداوەکان لە (٥ تا ١٥) ئۆکتۆبەر، کە قەیرانەکە لە کۆڵاندا بو، دەریدەخەن هەمو لایەنە پەیوەندیدارەکان لە هاوپەیمانان بۆ نێردەی تایبەت، وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا و باڵیۆزی ئەمەریکا لە بەغدا چاوەڕوانیان هەڵبژارد بۆ مامەڵەکردن لە گەڵ قەیرانەکە تا دوای ئەوەی حکومەتی عێراق کەرکوکی گرت.
لەو ساتەوەش ئەمەریکا هەوڵدەدا پیشانی بدات کە پشتگیری لە حکومەتی فیدراڵی عێراق دەکات. پاش ئەوەی بارزانی لە (29)ی ئۆکتۆبەر دەستی لە کار کێشایەوە، کارمەندێکی وەزارەتی دەرەوە وتی: “بڕیاری مەسعود بارزانی کە نایەوێت سەرۆکی هەرێمی کوردستان بێت بۆ خولێکی زیاتر بەرز دەنرخێنێت”.
وتیشی “ئێستا ئەمەریکا دەیەوێت لە گەڵ سەرۆک وەزیران نێچیرڤان بارزانی و تاڵەبانی کاربکات. حکومەتێکی بەهێزی هەرێمی کوردستان لە چوارچێوەی عێراقێکی یەکگرتوی فیدراڵدا بنەڕەتیە بۆ ئارامی درێژخایەن، لە هەمان کاتیشدا ئەمەریکا پشتگیری سەرکردایەتیکردنی بەهێزی سەرۆک وەزیران، عەبادی، دەکات”.
ئەم لێدوانە پێچەوانەی واقیعە، چونکە عەبادی لە چاوپێکەوتنێکی لە گەڵ رۆژنامەی The Independent دەڵێت هەوڵ دەدات حکومەتی هەرێم لاواز بکات و ئەو مافانەیان لێ بسێنێتەوە کە لە (2003)ەوە بەکاریان دەهێنن. لە نێوان ئەو مافانە کۆنترۆڵکردن فڕۆکەخانەکانی هەرێم و سنورەکان لەلایەن بەغداوە و هێزەکانی پێشمەرگە و هەناردەکردنی نەوت.
ئەمەریکا باس لە دەستوری (2005) دەکات، لەو دەستورەشدا هاتوە دەبێت بڕیار لە دوا پێگەی کەرکوک بدرێت، عەبادی خۆی لە قەرەی ئەم مەسەلەیە نەداوە.
ئەمەریکا رۆڵی بنەڕەتی بینی لە پلانی کارکردنی عەبادی، چونکە ئەو هێزانەی ئەمریکا مەشقی پێکردون، وەک هێزی دژە تێرۆر، سەرە رمی بەشێکی ئۆپەراسیۆنەکان بون.
تێگەیشتن هەیە بۆ زۆربەی ئەو کوردانەی عێراق کە هەست دەکەن خیانەتیان لێکرا، بەڵام زۆر درەنگ دەرکیان بەوە کرد لە ١٥ ئۆکتۆبەر چی رویانداوە.
پێدەچێت ئەمەریکا مەسعود بارزانی بە لەمپەرێک بینیبێت بۆ پلانەکانیان لە دوای دەرکردنی داعش لە عێراق. کاتێک بارزانی لە (١٤) سێپتەمبەر هۆشیارکردنەوەکەی پشتگوێخست بەغدا بە فرسەتی زانی و پلانێکی رادیکاڵی دارشت و ریفراندۆمی وەک پاساوێک بەکارهێنا بۆ لاوازکردنی بەردەوامی حکومەتی هەرێمی کوردستان.
هەڵوێستی پاسیڤی ئەمەریکا، جا بەمەبەست بوبێت یاخود روداوەکان موفاجەئە بوبن بۆی رێگای بەرەو کەرکوک خۆش کرد.
ئێران
رۆژی یەکشەممە قاسم سلێمانی سەردانی شاری سلێمانی کرد و لە گەڵ سەرکردەکانی یەکێتی کۆبوەوە، هەرچیەکیان باسکردوە دوای چەند سەعاتێک هێزەکانی یەکێتی سەنگەرەکانیان جێهێشت و رێگەیان دا هێزە عێراقیەکان سنورەکان ببەزێنن. بەماوەیەکی کورت هێزە عێراقیەکان کۆنترۆڵی کەرکوک و کێڵگەکانی نەوتیان کرد.
چەند سەرچاوە و چاودێر و رۆژنامەگەر باس لەوە دەکەن رێککەوتنەکە لەلایەن گروپێکی خانەوادەی تاڵەبانیەوە سازکرابو، ناوەرۆکی رێکەوتنەکە رون نیە بەڵام زانراوە سلێمانی زمانی هەرەشە و هاندانی بەکار هێناوە. لە گەڵ ئەمەشدا چەند یەکەیەکی هێزەکانی یەکێتی رزای نەبون تەسلیم بن و شەری عێراقیەکانیان کرد.
عەلی ئەکبەر ویلایەتی، گەورە راوێژپێکراوی خامەنەیی گرتنی کەرکوکی لەلایەن سوپای عێراقەوە بەرز نرخاند و بەشکستی تەماعەکانی ئیسرائیلی ناساند.
ویلایەتی وتی: “لە گەڵ شکستی کورد لە کەرکوک، پلانەکانی بارزانی دژ بە ئاسایشی ناوچەکە شکستیان هێنا، ئامانجی بارزانی و ئیسرائیل دەست بەسەراگرتنی کێڵگە نەوتیەکانی کەرکوک بو لە خزمەتی بەرژەوەندیەکانی ئیسرائیلدا. لە هەرێمی کوردستان ئاڵای ئیسرائیلیان بەرزکردبوەوە، ئەمە مانای ئەوەیە ئەگەر کورد لە عێراق سەربەخۆیی بەدەست بهێنن ئەوا سنورمان لە گەڵ ئیسرائیل دەبێت”. بەپێی هەواڵێکی ئاژانسی تەسنیم.
Dexter Filkins پەیامنێری رۆژنامەی The New Yorker لە بەشێکی نوسینێکی سەر روداوەکانی (16)ی ئۆکتۆبەر نوسیویەتی: “ئیدارەی ترامپ بێلایەنی راگەیاند .. هەرچۆنێک بێت ئەو میلیشیانەی ئێران بەرێوەیان دەبات کاتێک پەلاماری ناوچەی کوردیان دا چەکی ئەمریکی Humvees و تانکی M1 یان بەکارهێناوە”.
روسیا
عێراق و روسیا واژۆی پرۆتۆکۆلێکی گەورەی ئابوری و وزەیان کردوە. پرۆتۆکۆڵەکە بوارێکی گەورە بۆ کۆمپانیا روسیەکان لە بوارەکانی کارەبا، هایدرۆپاوەر، کیڵگەکانی نەوت و گاز و کەل و پەلی روسی دەرەخسێنێت.
بەتەنیشت ئەم پرۆتۆکۆڵەوە رۆزنەفتی روسی رایگەیاند کە دەست بە وەبەرهێنانی نەوت لە کیڵگەکانی کوردستانی عێراق دەکات.
پوتین بەم دو هەنگاوە پەیوەندیەکانی لە گەڵ عێراق بوژاندەوە. روسیا رازیە کە رێکەوتنەکانی بواری وزە بەرێگای بەغداوە بەرێوە ببرێت، هاوکات پەیوەندیەکانیشی لە گەڵ حکومەتی هەرێم بەردەوام بێت.
روسیا گرێبەستەکەی لە گەڵ کوردستان کرد و ئامادەشە دانوستان لە گەڵ هەر لایەنێک بکات کە کاریگەری لە سەر دۆخەکە هەبێت بە بەغدا و هەولێریشەوە، ئەگەر پێویستیشی کرد لە گەڵ تەهران و ئەنکەرە.
بەغدا لەم دۆخەی ئێستادا فشار ناخاتە سەر روسیا بەهۆی مامەڵەکردنی لە گەڵ کوردستان، چونکە حکومەتی عێراق پێویستی بە وەبەرهێنانی بیانیە بۆ بنیاتنانەوەی ئەو ناوچانەی لە شەری داعشدا وێران بون. لە ئێستادا دانوستان نێوان هەر دو وڵات لەسەر بوارەکانی کشتوکاڵ، کارەبا، پیشەسازی و ئینشائات بەردەوامە. هەر دو لاش لە بواری تەکنۆلۆجیای سەربازیدا هەماهەنگی توندیان هەیە. لە ٢٠١٤ گرێبەستێکی کرینی چەکیان بە بری چوار ملیارد دۆلار واژۆ کرد. هەر دو وڵاتیش هەمان هەڵوێستیان دەرباری قەیرانی سوریا و بەرەنگاربونەوەی تیرۆریزم هەیە. هەر دولا بەهەمان شێواز مامەڵە لە گەڵ دو سەنتەری هێزی خۆرهەڵاتی ناوەراست، ئێران و سعودیە، دەکەن.
Marianna Belenkaya رۆژنامەگەر و پسپۆرێکی خۆرهەڵاتی ناسراوی روسیا دەرباری پەیوەندیەکانی روسیا لە گەڵ بەغدا و هەولێر نوسیویەتی:
لە سەردانی جەعفەری و شاندەکەی بۆ مۆسکۆ لە (٢٣-٢٥) ئۆکتۆبەر تەنها گلەیی عێراق سەبارەت بەگرێبەستی نێوان رۆزنەفت و حکومەتی هەرێمی کوردستان بو. وەزیری نەوتی عێراق لە (19)ی ئۆکتۆبەر، رۆژێک دوای گرێبەسەتەکە، گوتی: “گرێبەستەکە دەستتێوەردانێکی زەقە لە کاروباری ناوخۆی عێراق، پێشێلکردنی سیادەی نیشتمانی و نۆرمە نێودەوڵەتیەکانە”. لە (21) ئۆکتۆبەر رۆیتەرز لە زاری جبار لوبیعی، وەزیری نەوتی عێراق، بڵاویکردەوە کە رۆزنەفت دڵنیایی پێداون کە گرێبەستەکە لە گەڵ حکومەتی هەرێم تەنها سەرەتاییە و ” ئامادە نیە بۆ جێبەجێکردن”.
روسیا بۆتە گەورەترین وەبەرهێنەر لە کوردستانی عێراق. لە مانگی شوبات مۆسکۆ چەندین گرێبەستی لە گەڵ حکومەتی هەرێم بۆ گەران بەدوای نەوت و گاز و فرۆشتنی نەوت و بەرێوەبردنی گەورەترین سیستەمی گواستنەوەی وزە لە ناوچەکە بەستوە، سیستەمەکە توانای گواستنەوەی (٧٠٠٠٠٠) بەرمیلی لە رۆژێکدا دەبێت لە گەڵ ئەگەری گەشەپێدانی بۆ (٩٥٠٠٠٠) بەرمیل لە رۆژێکدا. ئەو ساتانەی ئەم گرێبەستانە سازکران کەس دەنگی لێوە نەدەهات.
پاش کامپینی سەربازی دژ بە کەرکوک مۆسکۆ راشکاوانە رایگەیاند ناوچەکە جێناهێڵێت و پشت لە کوردستان ناکات، ئەمە مانای ئەوە نیە روسیا پشتگیری خواستی کورد بۆ سەربەخۆیی دەکات.
لەم بوارەدا لاڤرۆڤ، وەزیری دەرەوەی روسیا، وتی: “روسیا پلانیان هەیە بۆ پەرەپێدانی کارەکانیان لە عێراق بەگشتی و لە کوردستانی عێراق وەک بەشێکی دانەبراو لە عێراق کە پێگەی تایبەتی هەیە”. لاڤرۆڤ جەختی کردەوە لەوەی کە روسیا پەیوەندیە ئابوریەکانی لە گەڵ هەولێر لە بەغدا ناشارێتەوە.
دەرباری رێکەوتنی رۆزنەفت و کوردستانی عێراق، جێگری سەرۆک وەزیرانی روسیا، Dmitry Rogozin، رایگەیاند: “ئەمە بابەتی سەرەکی دانوستان نیە، حکومەتی عێراق دەتوانێت بۆچونی خۆی دەرباری کێشەکە دەربرێت، ئێمەش رێنمایی کارمەندەکانمان دەکەین تا بەشێوەیەکی دروست کارەکانیان جێبەجێ بکەن”.
هەروەها راشیگەیاند مۆسکۆ کارەکانی لەسەر بنەمای یەکپارچەیی عێراق دەکات، بۆیە ” ئێمە تەنها لە گەڵ حکومەتی بەغدا دانوستان دەکەین”.
دەستی بەهێزی ئەمریکا لە سەر شانی عەبادی ژیانی لێ زەحمەتتر کردوە تا بتوانێت هاوسەنگی نێوان ئەمریکا و ئێران بدۆزێتەوە. نفوزی ئێران لە عێراق بە کەرکوکیشەوە بێئەندازەیە و رو لە هەڵکشانیشە.
تورکیا
جنگیز چاندەر، نوسەری ناسراوی تورکیا لە ٢٧ ئۆکتۆبەر لە نوسینێکدا بەناونیشانی ” پارادۆکسی تورکیا لە عێراق: لاواز بوە بەهۆی لاوازبونی کوردستان” ئاماژەی بەچەندین بابەتی گرنگ داوە.
چاندەر نوسیویەتی: تەنها ساڵێک پێشتر، لە ١١ ئۆکتۆبەری ٢٠١٦، عەبادی داوای کشاندنەوەی هێزەکانی تورکیای لە باشیک کرد، خەمی خۆشی بەیان کرد کاتێک گوتی: موغامەرەی تورکیا لەوانەیە جەنگی ئیقلیمی لێبکەوێتەوە. لە وەڵامدا ئەردۆگان وتی: ” تۆ بەرامبەری من نیت، تۆ لە ئاستی مندا نیت، پێگەی تۆ لە ئاستی مندا نیە، هاشوهوشی سەرۆک وەزیرانی عێراق گرنگ نیە”، هۆشداریشی دایە عەبادی تا “سنورەکانی خۆی بزانێت”.
دەربارەی سەردانی عەبادی بۆ تورکیا لە (25)ی ئۆکتۆبەری ئەمساڵ، چاندەر نوسیویەتی: سەردانەکە دەیسەلمێنێت چۆن زەمینەی سیاسی خۆرهەڵاتی ناوەراست دەکرێت بەشێوەیەکی دراماتیکی بگۆرێت. ئەردۆگان و عەبادی لە ئەنکەرە بەیەکەوە بون و پێدەچو هاوکاری تەواوی یەکتر دژ بە حکومەتی هەرێمی کوردستان و مەسعود بارزانی بکەن کە سەردەمێک شەریکی بەهێزی نەوتی ئەردۆگان بو.
بەغدا داوای کرد هەناردەکردنی نەوت لە کوردستانەوە بێتە ژێر کۆنترۆڵی حکومەتی فیدراڵ، ئەردۆگان پشتگیری تورکیای بۆ دەسەڵاتی ناوەندی عێراق راگەیاند. عەبادی سوپاسی تورکیای کرد بۆ پشتگیریکردنی لە وەستانەوە دژ بە ریفراندۆم، گوتی: ” تورکیا لایەنگری کردین دژ بە هەوڵەکان بۆ دابەشکردنی عێراق لەلایەن سەرکردەکانی هەرێمی کوردستان”. ئەردۆگان بە عەبادی گوت کە ئەنکەرە ” هەمو جۆرە پشتگیریەکی عێراق دەکات بۆ چاککرددنەوە و بەگەڕخستنی هێڵی بۆری گواستنەوەی نەوت کە لە ساڵی (2014) لەلایەن داعشەوەو تێکشکێنراوە”.
کارێک بە قسە ئاسان، چونکە پسپۆرەکان پێیانوایە ئەو پرۆسەیە بەلایەنی کەمەوە دو ساڵی دەوێت و چەندین ملیۆن دۆلاریشی پێویستە.
عەبادی لە ئەنکەرە لە گەڵ سەرۆک وەزیرانیش کۆبوەوە کە ئامادەیی پیشاندا یارمەتی بەغدا بدەن بۆ کۆنترؤلکردنی سنوری هەرێمی کوردستان لە گەڵ تورکیا.
بینالی یڵدرم وتی: “پشتگیری پێویستی حکومەتی ناوەند دەکەین تا بەرێوەبردنی مەرزی ابراهیم خلیل بگرێتە دەست”.
مەرزی ئیبراهیم خەلیل شەریانی سەرەکی کوردستانی عێراقە، بەتایبەت بۆ پارتی دیموکراتی کوەردستان. ئەگەر حکومەتی ناوەندی عێراق کۆنترۆڵی ئەم مەرزە بکات ئەوا مانەوەی حکومەتی هەرێمی کوردستان دەکەوێتە ژێر رەحمەتی بەغداوە. ئەم مەرزە لە ساڵی (1991)ەوە لە ژێر دەسەڵاتی کوردەکاندایە.
ئیبراهیم خەلیل نزیکەی (30) کیلۆمەتر لە مەرزی فیشخابور دورە کە عێراق هێزی بۆ رەوانە کردوە. لە دەستدانی فیشخابور بۆ کوردەکان رێگە خۆش دەکات تورکیا و عێراق مەرزی ئۆڤاکۆڤ بکەنەوە.
راپۆرتێکی شیکاری عێراقی دەربارەی نەوت لە (25)ی ئۆکتۆبەر بڵاوکراوەتەوە ئاماژە دەکات بەوەی ئەگەر حکومەتی فیدراڵ فیشخابور بگرێت ئەوا هێڵی راستەوخۆی گواستنەوەی نەوتی نێوان کوردستانی عێراق و تورکیا رادەگرێت، بەمەش توانای حکومەتی هەرێم بۆ هەناردەکردنی نەوت بێ رەزامەندی بەغدا زۆر ئەستەم دەبێت.
هەرچەندە حکومەتی هەرێم دوای روداوەکانی کەرکوک ئامادەیی بۆ سرکردنی ئامانجی گشتپرسی و دیالۆگ لە گەڵ عێراق لە چوارچێوەی دەستور پیشاندا و داوای راگرتنی شەریشی کرد، بەڵام وێرای ئەم هەڵوێستەش بەغدا و ئەنکەرە توندن، وەک بینالی یڵدرم لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەگەریدا لە گەڵ عەبادی وتی: بۆچی پیداگریت لەم هەڵەیە کرد، بۆچی گوێت لە ئامۆژگاریەکانی تورکیا نەگرت”.
ئەم روداوانە پیشانی دەدەن دۆخەکە بۆ بارزانی و حزبەکەی گەیشتۆتە چ ئاستێک، پێدەچیت زۆربەی هێزی دانوستان و جموجۆڵیان لە دەست دابێت.
رۆژنامەگەری تورکی، عەمبەری زەمان، نوسیویەتی: “تورکیا زۆربەی دەستپێشخەریەکانی بۆ ئێران لە عێراق بەجێهێشتوە، بەڵام رون نیە ئایا تورکیا پشتگیری چالاکی سەربازی زیاتری عێراق دژ بە کوردەکان لە سەر سنورەکەی دەکات، هەرچەندە بەرپرسە تورکەکان راشکاوانە دەڵێن کە خواستی تورکیاشە بەغدا دەسەڵاتی فیدراڵی بەسەر سنورەکانیدا بچەسپێنێت”.
عەمەبەری زەمان لە (30)ی ئۆکتۆبەری (٢٠١٧) لە نوسینێکدا بەناونیشانی: لە کاتێکدا بارزانی واز دەهێنێت ئەنکەرە هێشتا خەمساردە بەرامبەر حکومەتی هەرێم، نوسیویەتی: کاتێک مەسعود بارزانی دەستی لەپۆستەکەی کێشایەوە ئەوانەی لەو باوەڕەدا بون ئەم هەنگاوە چارەی قەیرانەکە دەکات کەمینە بون. زۆرینە لەو باوەڕەدا بون کە دراوسێ دڵگرانەکانی نەرمی بنوێنن. پێدەچیت تورکیا کاری کردبێت لەسەر ئەوەی نێچیرڤان بارزانی برازای مەسعود بارزانی و سەرۆکی حکومەتی هەرێم سەرە داوەکانی کوردستانی عێراق بگرێتە دەست، پلانێک ئیدیعا دەکرێت واشنتۆن پشتگیری بکات. لە راگەیەندراوێکدا وەزارەتی دەرەوەی ئەمەریکا پێشوازی لە بڕیارەکەی بارزانی کرد و راشیگەیاند چاوەڕوانن چالاکانە لەگەڵ سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیرانی حکومەت هەرێم، نێچیرڤان بارزانی، و جێگرەکەی، قوباد تالەبانی، پێکەوە کاربکەن. بەگشتی چاوەروان دەکرێت نێچیرڤان بارزانی هەڵبژاردنی پەرڵەمان و سەرۆکی هەرێم کە بریارە لە حوزەیرانی ٢٠١٨ بکرێت، ئەنجامیان بدات.
لە سەرەتای سەرهەڵدانی قەیرانەکانی سوریا کوردستانی عێراق وەک پردێکی بنەرەتی تورکیا بۆ خۆرهەڵاتی ناوەراست کاریکردوە و یەکێک لە بازارە گەورەکانە بۆ کاڵای تورکی، سوپای تورکیا نزیکەی (2000) سەربازی لە هەرێم هەیە و پارتی دیموکراتی کوردستان ماوەیەکی درێژ هاوکاری تورکیای کردوە دژ بە پەکەکە. پەیوەندی دۆستانە لە گەڵ کوردەکانی عێراق یارمەتی ئەردۆگانی داوە دەنگە کوردەکانی دژ بە پەکەکە بەدەست بهێنێت. دیپلۆماتکارەکانی رۆژئاوا لەو باوەرەدان بەگەرانەوەی بەغدا بۆ سنورەکانی عێراق، تورکیا زۆر لە توانای مانۆری لە عێراق و دەسەڵاتی بەسەر کورد لە دەستدەدات، هەموی لە قازانجی ئێراندایە. ئەم وەرگێرانە ١٨٠ پلەیە بۆچی؟
چاودێران پێیان وایە جارێ زوە بۆ بریاردان لە ئایندەی تورکیا لە گەڵ حکومەتی هەرێم. زۆربەی هەڵوێستی توندی تورکیا بەرامبەر بارزانی لە هەستی خودی ئوردۆگانەوە سەرچاوەی کردوە کە پێی وایە بارزانی بێمتمانەیی بەرامبەر شەخسی ئەو کردوە. لە گەڵ دەرکەوتنی سیاسەتمەدار Meral Aksener وەک رکابەرێک بۆ پۆستی سەرۆک کۆمار، ئەردۆگان بەپێویستی دەزانێت بیسەلمێنێت ئەو ناسیۆنالیستێکی باشترە، بۆیە ئەو هاشوهوشەی بەرامبەر بارزانی هەیە.
بە هەڵسەنگاندنی بەشێک لە چاودێران وەرچەرخاندن لە سیاسەتی ئەنکەرە ئەگەری گۆرینی بنەرەتی لە سیاسەتی دەرەوەی تورکیا دەگەرێنێتەوە بۆ چەمکێکی بەرتەسک دژ بە کورد. لەوانەیە ئامانج لێی بەرێگەی هاوکاری عێراق دابرانی رۆژئاوا بێت.
Arzu Yilmaz ئەکادیمیەک لەزانکۆی ئەمەریکی کوردستان – دهۆک دەڵێت: “تەنها سیاسەتی تورکیا بەرامبەر کورد نەگۆراوە، بەڵکو سیاسەتی سەرجەم خۆرهەڵاتی ناوەراستیش گوراوە”. ئەم خاتوونە لەو باوەرەدایە کە تورکیا تا کۆتایی ٢٠١٤ پەیوەندی ئاشتیانەی لە گەڵ کورد وەک ئامرازێک بۆ بەهێزکردن نفوزی لە خۆرهەڵاتی ناوەراست هەبوە. بەهاری عەرەبی و سەرهەڵدانی داعش ئەو حساباتانەی گۆری . دوای ئەم گۆرانکاریانە لە بەرژەوەندی تورکیادا بو کار لە گەڵ حکومەتە نیشتمانیەکاندا بکات وەک لەو هێزانەی دەوڵەت نین، وەک کورد، ئەمە سەرەتای تێكچونی سیاسی حکومەتی هەرێمی کوردستان بو کە درێژی خایاند.
خاتو یڵماز پرسیار دەکات: ئایا گۆرەپانی سیاسی پەکەکە بەمانە بەرفراوان نابێت؟ هاوکات بەردەوامبونی سستی ئەنکەرە لەوانەیە ناچاری حکومەتی هەرێم بکات پەیوەندیەکانی لە گەڵ پەکەکە باش بکات. چەند ئەمە لە سودی تورکیایە پرسیارێکە وەڵامەکەی رون نیە.
ئایندە
عەبادی نایەوێت لە ئێستادا لە گەڵ حکومەتی هەرێم بە سازان رێکەوتن بکات، لەبری ئەوە داوای هەڵوەشاندنەوەی ریفراندۆم و دەسەڵاتی موتڵەقی هەمیشەیی بەغدا بەسەر سەرچاوەکانی وزە و سنورەکانی عێراق دەکات.
مەترسیە جدیەکان ئەوەیە هەرێمی کوەردستان هەڵبوەشنرێتەوە و ببێتە بەشێکی پاشکۆی حکومەتی بەغدا.
ئێران وەک نەریتێکی زۆر دێرینی پەلە ناکات و چاوەروانە، بەردەوامیش کار و پلانەکانی خۆی لە گەڵ روداوەکان دەگونجێنێت.
ئەمەریکا و هاوپەیمەناکانی بەرامبەر تێکچونی زیاتر ئارام و ئاسایشی ناوچەکە دەستتێوەردان دەکەن، روسیاش بۆ سەلماندنی خۆی وەک زلهێزێک هەمان شت دەکات، لێرەوە دۆخەکە کاریگەری زۆری لەسەر خۆرهەڵاتی ناوەراست دەکات، لە کاتێکدا شەری ئەهلی لە سوریا و یەمەن بەردەوامن.
کێشەی کەرکوک کاریگەری لەسەر رێکەوتنی بواری وزە نێوان ئێران و روسیا و تورکیا دەبێت کە مانگی ئۆگۆستی رابوردو سازکرا. راستەوخۆ دوای هێرشی سەربازی عێراق بۆ سەر کەرکوک گواستنەوەی نەوت بە هێڵی کەرکەک – جەیهان کەمبوەوەو بۆشاییەکی لە بازاری نەوتی ناوچەکە دروست کرد، ئەمەش سودی بۆ ئڕان دەبێت بە زیادکردنی وەبەرهێنانی نەوت و گاز. لە ئێستدا پرسیاری سەرەکی ئەوەیە ئەمە تا چەند دەتوانێت بەردەوام بێت لە بەرامبەر هەرەشە و ئەگەری سەپاندنی سزا ئابوریەکان بەسەر ئێراندا.
دیپلۆماتکارێکی رۆژئاوا بە مۆنیتۆری راگەیاند: “ئەوەی ئێستا ماوە حکومەتێکی زۆر لاوازی هەرێمە کە دەسەڵاتەکانی تەم و مژاوین، زیادبونی ململانێی ناوخۆیی پارتی و یەکێتی و نێوان ئەو دو هێزەش، بزوتنەوەی گۆڕانیش بۆمبەکانی خۆی لە دەرەوەیان دەهاوێژێت مایەی دڵنەوایی نین”.
Denise Natali لە نوسینێکیدا بەناونیشانی “کوردستانی عێرا هیچکات بۆ سەربەخۆیی ئامادەنەکراوە” نوسیویەتی: “لە دۆخ و رەوشی ئێستادا، حکومەتی هەرێمی کوردستان بۆ مانەوە بێجگە دانوستان لە گەڵ حکومەتی عێراق و وڵاتانی ناوچەکە بژاردەی کەمی لەبەر دەستدایە، دەیان ساڵ هەر وابوە، جیاوازی ئێستا ئەوەیە کە لە ئاکامی ریفراندۆمە کارەساتاویەکەدا لە بری ئەوەی لە پێگەیەکی بەهێزەوە دانوستان بکەیت، حکومەتی هەرێمی کوردستان دەبێت لە پێگەیەکی لاوازەوە مامەڵە لە گەڵ بەغدا بکات”.
