مەلا فەرمان
لە پەڵکانەی سەر بە ناحیەی سەرگەڕان، بۆ چوار مانگ دەچێت نزیکەی (150 – 200) عەرەبی سەڵتە زەلامی بەدوی سەربە عەشیرەتی شەمەر لە دورەوە هاتون و مۆڵیان داوە. سەرەڕای سەردانی پەرلەمانتارە کوردەکان لە پەرلەمانی عێراق و ئاگادارکردنەوەی دامەزراوە پەیوەندیدارەکانی حکومەتی فیدراڵ تا ئێستا وەک خۆیان ماون. لەسەرەوە و دەوروبەر هێزەکانی عێراق پاسەوانیان لێدەکەن. مانەوە و درێژدادڕیان و بێدەنگی حکومەتی عێراق پێدەچێت لە چاوەڕوانی بێزاربون و وەڕسبونی کوردەکان بن لە گوندەکە. ئەمەش درێژەپێدەری سیاسەتە تەعریبەکەی بەعسیە و ئێستا دەیانەوی بە شێوەیەکی تر جێبەجێی بکەن. لەیەکەم هەنگاودا ئەوەتا بەم گوندەوە نەوەستاوە و لە زێ پەڕیوەتەوە بۆ بەری قەزای دوبز و روەو کەرکوک و لەیلان و داقوق و پردێ و شوان هەنگاو دەنێ.
لە دوبز بەرەو کەرکوک بەڕێدەکەوی هەر لە ناو دوبزەوە هەست دەکەیت کە پرۆسەی تەعریب دەستی پێکردۆتەوە، لە بازاڕی دوبز سەدان سەروسیمای قەتنەدیو دەبینی، لەئاستی گوندەکانی مەرعی و قوشاقایە، قوتانەکان …. تا کەرکوک نیشانەکانی تەعریب بە باشی دەردەکەوێ.
“قریة البدیر” لە سەر تابلۆیەک نوسراوە و لەسەر جادەی گشتی دوبز – کەرکوک بە دو عامودەوە بە گەورەیی دانراوە، بۆ پاراستنیشی رەبایەیەکی هێزەکانی عێراق جێگیرکراوە. البودێر: ئەم ناوە ناوی ناحیەیەکی سەر بە دیوانیەیەو ئەم عەشیرەتە سەر بە مەزهەبی شیعەیە. لە دوای 1980 و دەرکردنی کورد لەو ناوچەیە بەعسیەکان لە چوارچێوەی پرۆسەی تەعریبدا لەم ناوچەیە نیشتەجێی کردون. جگە لەم عەشیرەتە چەندین عەشیرەتی تری عەرەب هاتونەتە ناوچەکە و لە گوندەکانی مامە، عەلەغێر، نادراوە عەمشە و تەواوی گوندەکانی ئەو ناوچەیە بڵاوەیان لێکردوە. لێرە بۆ دەستی باکور و باکوری رۆژهەڵاتی کەرکوک بەرەو ناوچەی ساڵەیی و شوان کشاون.
بۆ تەواوکردنی پرۆسەی تەعریب پێدەچێت بەم شێوەیە هەنگاوبنێن:
هەنگاوی یەکەم
بڵاوە پێکردنی رەبایەی سەربازی لە ناوچەکە و دانانی چەند پشتێنەیەکی ئەمنی لە هەمان ئەو شوێنانەی سەردەمی بەعس.
هەنگاوی دوەم
بە پشتیوانی راستەوخۆی وەزارەتی کشتوکاڵ و دائیرەکانی و ئیدارەی کەرکوک و هاندانی لە پشتەوەی هێزە جیاجیاکانی عێراق، ئەم هاوردانە خەریکی نوێکردنەوەی گریبەستە کشتوکاڵیەکانی سەردەمی بەعسن. ئەمە لە کاتێکدایە کە: بە بڕیاری رەسمی هەمو ئەو گرێبەستانە پوچەڵکراونەتەوە: “”” قرار رقم 4، الامر الدیوانی 46، العدد (م.ر.ن/48/1373 ) لە 9/8/2006، اجتماع الثالث عشر، لە 4/2/2007 “””
هەنگاوی سێیەم
دروستکردنی خانوبەرە و نیشتەجێبون.
ئەم سێ هانگاوەش بەسن بۆ دەرپەڕاندنی جارێکی تری کورد لەو ناوچانە.
چارەسەر
- دەبێت هێزە سیاسیەکانی کورد راستەخۆ خۆیان بکەن بە خاوەنی ئەم پرسە.
- پەرلەمانتارانی کورد فشار بخەنە سەر هەرسێ سەرۆکایەتیەکەی عێراق و دامەزراوە پەیوەندیدارەکان.
- وەک چۆن لەسەر بودجە بایکۆتی دانیشتنی پەرلەمان دەکرێت بە گوڕتر لەسەر پرسی کەرکوک بێنە دەنگ.
- ئاگادارکردنەوەی ئەمەریکا و هاوپەیمانان.
- دروستکردنی فشاری جەماوەری لە کەرکوک.
- خۆڕاگری و بەرگری پێکهاتەی کورد لە کەرکوک “لێرە ناڕۆین”.
